فونداسیون یک طبقه
اگر گردشی در اطراف شهرهای بزرگ مثل تهران، مشهد، شیراز و … داشته باشید میبینید که ویلا سازی در سال های اخیر به شدت در باغ ها و زمین های اطراف شهر ها افزایش یافته. در واقع ویلاسازی یا ساخت خانه باغ ها در اطراف شهرها بسیار زیادتر از قبل شده است. این ساختمان ها که اکثرا به شکل یک یا دو طبقه ساخته می شوند و مانند هر ساختمان دیگری که با جان انسان ها در ارتباط است لازم است که از استحکام و پایداری برخوردار باشد. مخصوصا این که کشور ما در مناطق زلزله خیز جهان واقع شده و این موضوع در تمامی ساخت و سازها چه بزرگ و چه کوچک باید مد نظر قرار گیرد تا از هر گونه خطرات جانی و مالی پیشگیری شود. از این رو توجه به اجرای استاندارد پی ساختمان یک طبقه و ویلایی مانند هر ساختمان دیگری بسیار مهم است.
پی ساختمان ویلایی
پی اولین و یکی از مهم ترین اجزای سازه ایی در هر بنایی می باشد. در واقع پی ساختمان پیوند دهنده بنا با زمین است و وظیفه انتقال بارهای وارده بر سازه مثل بار مصالح، وزن سازه، وزن وسایل و افراد موجود در بنا و بارهای ناشی از نیروهای افقی مثل باد و زلزله به زمین بر عهده پی ساختمان است. گاهی افراد تصور می کنند که پی ساختمان یک طبقه یا همان فونداسیون یک طبقه اهمیت زیادی ندارد و حتی گاهی دیده می شود که در ساختمان های یک یا دو طبقه و ویلاها به پی سازی چندان اهمیتی داده نمی شود و پی سازی به صورت اصولی انجام نمی شود در حالی که از اصول اصلی ساخت و ساز توجه به پی و فونداسیون بنا به عنوان ریشه ساختمان است.
انواع پی ساختمان یک طبقه
انتخاب پی ساختمان یک طبقه یا همان فونداسیون یک طبقه به عوامل مختلفی بستگی دارد. یکی از مهم ترین آن ها نوع خاک و زمین محل احداث بنا می باشد. توجه به این نکته بسیار ضروری است که زمین ساختاری لایه لایه دارد و نمی توان از روی ظاهر آن میزان ظرفیت بار و استحکام زمین را فهمید. ممکن است یک زمین زمین سنگی که به نظر محکم و دارای ظرفیت باربری زیادی است، در طبقات زیرین دارای لایه های سست باشد و با ساخت و ساز روی آن به راحتی نشست کند.
پی سنگی
پی سنگی یکی از قدیمی ترین پی ها است که از صدها سال قبل مورد استفاده قرار می گرفته است. پی سنگی به علت استفاده از مصالح در دسترس و بوم آورد، بسیار کم هزینه و دوست دار محیط زیست محسوب می شود. در واقع برای ساخت پی سنگی معمولا از سنگ های موجود در محل استفاده می کنند. از سنگ می توان برای ساخت پی ساختمان یک طبقه استفاده کرد البته لازمه استفاده از پی سنگی این است که سطح خاک زیرین آن ظرفیت باربری و تحمل قابل قبولی داشته باشد و سنگ نیز ابعاد مناسب داشته باشند. سنگ هایی که شکل هندسی دارند از نوع گرد و صیقلی مناسب تر هستند. سنگ هایی که و نکته مهم دیگر این است که جذب آب در سنگ ها بالا نباشد زیرا این باعث آسیب دیدن سنگه و پی به مرور زمان خواهد شد.
در کشور ما استفاده از پی های سنگی در شهرهای کوهستانی بسیار رایج بوده و بناهای با ارزشی از زمان های قدیم با این نوع پی ها به یادگار مانده است.
پی آجری
پی آجری در زمان های گذشته رایج بوده است. مخصوصا در مناطقی مانند کشور ما و در نقاط گرم و خشک به دلیل این که خاک فراوان از پی های خشتی و آجری به صورت گستره در ساخت بناها استفاده می شده و بسیاری از بناهای تاریخی ما در فلات مرکری ایران با پی های خشتی و آجری ساخته شده اند و برای سالیان طولانی همچنان پایدار مانده اند. البته باید به این نکته توجه کرد که پی های اجری در گذشته بیشتر مرسوم بودند و امروزه بیشتر از آجر برای قالب بندی پی و ساخت کرسی چینی استفاده می شود. البته از آجر می توان برای ساخت پی ساختمان یک طبقه یا همان فونداسیون یک طبقه استفاده کرد.
پی های اجری برای ساختمان های سبک یک تا دو طبقه قابل اجرا هستند. این پی ها از آجر و ملات به صورت پلکانی و با زاویه 60 درجه ساخته می شوند. تا انتقال بار بهتر انجام شود. حداقل عمق پی آجری برای ساختمان یک طبقه باید 30 سانتی متر پایین تر از سطح خاک دستنخورده و همین طور 30 سانتی متر پایین تر از سطح یخبندان است.
شفته آهک برای پی دیوار
یکی از ساده ترین و ابتدایی ترین پی ها برای ساخت پی ساختمان یک طبقه یا فونداسیون یک طبقه ، پی شفته اهکی است. این پی از مخلوط کردن خاک با آب و شن و اضافه کردن تدریجی گرد آهک ساخته می شود. پی شفته اهکی برای ساختمان های سبک یک و نهایتا دو طبقه قابل استفاده است. استاندارد میزان آهک 200 تا 250 کیلوگرم در متر مکعب است. پی شفته اهکی نیز برای فونداسیون یک طبقه یا ویلایی قابل استفاده است. البته برای ساخت این پی باید تجربه کافی داشت. مثلا ملات شفته اهک را معمولا؛ در لایه های 20 تا 20 سانتی متری می ریزند و حدود یک روز به حال خود رها می کننند تا آب آن تبخیر شود و سپس با وزنه هایی آن را متراکم کرده و لایه بعدی را می ریزند.
پی بتنی
استانداردترین و بهترین پی برای هر ساختمانی حتی یک طبقه، پی بتنی است. پی بتنی از ترکیب شن و ماسه به عنوان پر کننده و سیمان به عنوان چسباننده و آب به عنوان روان کننده ساخته می شود. در واقع بتن به عنوان یک سنگ مصنوعی بالاترین مقاومت را برای پی ساختمان یک طبقه در تمام شرایط اب و هوایی ایجاد می کند.
البته پی بتنی نیز مانند تمام پی های دیگر استانداردهای خاص خود را دارد و باید توسط کارشناس مجرب طراحی و اجرا شود. ولی به عنوان یک راهنمای کلی طول و عرض و عمق حدودی پی بتنی برای ساختمان یک طبقه و ویلایی حدود 1 متر در نظر گرفته می شود. برای ساخت پی بتی به مش میلگرد در کف پی نیاز داریم تا ظرفیت تحمل نیروی کشش در کف پی را افزایش دهد.
عمق پی ساختمان یک طبقه
به طور کلی عمق پی ساختمان یک طبقه و ویلایی با مصالح بنایی حدود 60 سانتی متر در نظر گرفته می شود. و اگر ساختمان از مصالح سبک مثل چوب و سقف شیبدار باشد، عمق پی ساختمان یک طبقه می تواند تا حدود 30 سانتی متر هم تعیین شود.
البته عوامل مختلفی در تعیین عمق پی ساختمان یک طبقه تاثیر دارند که به بررسی آن ها می پردازیم:
عوامل موثر در تعیین عمق پی ساختمان یک طبقه
جنس و ظرفیت باربری خاک زیرین
یکی از مهم ترین نکات در تعیین عمق ساختمان یک طبقه جنس خاک و ظرفیت باربری آن است.
وزن ساختمان و میزان بار وارده بر پی
یکی از عوامل مهم در تعیین عمق پی ساختمان یک طبقه، تعداد طبقات و وزن ساختمان است. هر چه ساختمان سنگین تر و تعداد طبقات بیشتر باشد، برای اتصال بهتر ساختمان با زمین، عمق پی را بیشتر در نظر می گیرند. به همین دلیل عمق پی ساختمان یک طبقه با مصالح بنایی حداقل 60 سانتی متر ولی ساختمان های خرپایی سبک و چوبی را با حداقل عمق پی 12 اینچ یا 30 سانتی متر هم می سازند.
شرایط اب و هوایی و عمق یخبندان
سطح بالایی پی باید پایین تر از عمق یخبندان در منطقه باشد. به همین دلیل در مناطق با آب و هوای سردتر عمق پی را بیشتر در نظر می گیرند.
نکات مهم در اجرای پی ساختمان ویلایی
به طور کلی اجرای پی ساختمان، حتی یک طبقه و ویلای به انجام محاسبات، بررسی مهندسی خک و عوامل دیگر تخصصی نیاز دارد اما نکات کلی وجود دارد که می تواند به عنوان یک راهنما مورد استفاده قرار گیرد.
– پی باید روی خاک دستنخورده ساخته شود. کندن زمین را تا رسیدن به خاک دستنخورده ادامه دهید به این معنی که پی ساختمان یک طبقه نمی تواند روی خاک نخاله یا جابه جا شده ساخته شود.
– رعایت شیب حدود 5 درصد در دیواره های کناری گود نیز یکی از عوامل مهم در استحکام دیواره های گود و پی سازی است.
– توجه به شرایط خاص منطقه و املاک مجاور نیز می تواند کلیاتی از ظرفیت باربری خاک محل و عمق حدودی پی ساختمان های مشابه و مجاور مهندسی ساز می تواند کلیاتی را از مشخصات فنی استاندارد به شما ارا‌ئه نماید.